“Din gerilemenin sebebi değildir, bilimle ters düşmez.”
Fuat Sezgin
“Bilimler Tarihi bütün insanlığın ortak tarihidir.”
Matthias Schramm
Fuat Sezgin beyi vefatında duymuştum. Halbuki 2016 senesinde bizatihi açtığı müzeyi ziyaret etmiştim. Fakat aklıma hiç bura kimin eseri, bu aletler tekrar nasıl yapılmış gibi sorular gelmemişti. Kalmış olduğum yurtta Fuat Sezgin konulu bir söyleşide kendisini tanımış iyice merak salmıştım. 2018 sonları (hoca vefat ettikten sonra) yazdığı kitapları araştırmaya koyulmuş “Bilim Tarihi Sohbetleri” eseri dikkatimi çekmişti. Söyleşide bu ve başka kitapları tavsiye edilmişti. Sonunda alabilmiştim. Bitirdim. Özetini detaylıca yazdım. (Tabi burada özetin özeti olacak)
Kitap bitince “vay be, keşke müzeyi bu gözle gezseydim” dedim. Fuat hoca gerçekten çok önemli işlere imza atıp çok güzel eserler ortaya koymuş.
Gerileyen Müslümanlar
Bir noktadan sonra Müslümanların gerileme sebebi bilgiden uzaklaşmaları. Bilgiyi çalan Avrupa bu bilgiyi pratiğe döküyor ve bir anda gelişmeye başlıyor. (Evet “çalan” Avrupa. Ortadoğu, Hindistan gibi yerlerden almış oldukları isimsiz kitapları dillerine çevirip, çevirmenin adını üzerine basıp utanmadan benim kitabım dediği Avrupa. Yıllarca Müslüman bilim adamlarının yazmış olduğu çoğu eser Avrupalı yazar damgasıyla basılıp okutulmuş. Araştırılıp öğrenilebilir.) Müslümanlar kaynağın kendileri olduğunu unutuyor ve çöktükçe çöküyor. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında cahil bir güruh ortaya çıkıyor ve “dinin bilime engel teşkil eden unsur” olduğunu iddia ediyor. Bu maalesef bugün de devam etmekte… Nasıl ki Osmanlı çöktükten sonra iman davası için canla başla çalışan alimler bir nimet olarak ortaya çıkmış, aynı şekilde Fuat hocada Müslümanların ilk günden bu yana cahil, bilim düşmanı, geri kafalı olmadığını ispat için çabasını göstermiş.
Cahil Müslümanlara Bakın Hele!
Müslümanlar hicri üçüncü yüzyıldan itibaren kendilerini bilgiye aç hissetmeye başlamış. Avrupa’nın anlattığı gibi olmayan kadim medeniyet Hindistan bilginlerinden olsun, gerek Yunan bilginlerinden olsun bilgiyi almışlar. Fakat görgüsüz Avrupa bilginleri gibi yapmamışlar, kaynağa saygı göstererek bilgiyi almışlar, kaynak bu demişler. Bilgiyi öğrendikçe öğrenmiş Müslümanlar. Fuat hoca Müslümanlarda bilimin sadece dünyalık olarak görüldüğünü belirtmiş. Bilimle inancı birbirine fazla karıştırmadıklarını ifade ediyor. Daha sonra Müslümanlar bilgi doyumuna ulaştıktan sonra yaratıcılık kısmına geçiyorlar. Yeni şeyler ortaya çıkıyor ve tam ilerleme başlıyor.
İlk Üniversite? Oku? İlk Harita?
Mesela üniversitelerin temelinin camiler olduğu bilgisi ilginç. Bundan önce şunu belirtmek gerek, Müslümanlar öğrenmede yeni bir boyuta geçiyorlar. Şöyle ki bilgiyi artık sadece okuyarak değil, hoca vasıtasıyla da öğretmeye başlıyorlar. Dinimizin getirdiği “oku” emrini çok güzel işliyorlar. Sadece kuran okuyup ibadet anlayışından uzak olarak dünyevi işlerde de meşgul olmuşlar. Mesela Halife Me’munun harita yaptırması. Te 9-10. Yüzyıllarda harita yapılması için çalışmalar başlatılıyor. Ve bu harita o zamanlarda yapılıp günümüzde tutarlı olan harita. Avrupa ilk biz yaptık desede kim bilir nereden çaldı…. Sanılanın aksine sadece Osmanlı devrinde bilimle ilgilenilmemiş.
Çöküş
Müslümanların bilim ve teknolojide ileri seviyelere gitmesi 16. Yüzyılda durmaya başlıyor. Bunun sebebi tam olarak bilinmiyor. Neden gerilediler? Aslında cevabı basit ama yok. NP problemi gibi…
Amerika’yı Kim Keşfetti
Kolombun keşfetmediği ortada… Sadece detaylı bir araştırma gerek. Her şey hazır olmasın canım 😊
Son olarak hoca “Ardılların öncelleri hep geçtiği görülmüştür” diye bahsetmiş. Muhteşem bir cümle. Bu sebeple öğrenmeli, bu öğrendiklerimizi kreatif bir şekilde kullanmalıyız. Tabi bilgiyi aldığımız kaynağı unutmadan, aşağılık kompleksine kapılmadan.
Hoca
Fuat hoca zamana çok değer veren bir kişilik. Boş vakit kavramından nefret eden birisi. Vakit değerlendirmeyi başaran birisi. Hayatı çok güzel. Keşke birisi yazsa da gençlik bunlardan haberdar olsa.
Kitaptan çıkardığım birkaç şahsi fikirlerimdi…
Ömer Kocaman 